Een blik op het burgerschap van de toekomst

De afgelopen tijd is er veel bekend geworden over de veranderingen voor het vak burgerschap in het mbo. Vanaf studiejaar 2026-2027 gaan de nieuwe kwalificatie-eisen in, komt er een pedagogische burgerschapsopdracht voor scholen en krijgen studenten een examenverplichting. Ook moeten docenten een aanvullend opleidingstraject volgen. In dit artikel praten we je bij over de veranderingen en over onze plannen voor een nieuwe lesmethode.

Een blik op het burgerschap van de toekomst

donderdag, 23 mei, 2024

De afgelopen tijd is er veel bekend geworden over de veranderingen voor het vak burgerschap in het mbo. Vanaf studiejaar 2026-2027 gaan de nieuwe kwalificatie-eisen in, komt er een pedagogische burgerschapsopdracht voor scholen en krijgen studenten een examenverplichting. Ook moeten docenten een aanvullend opleidingstraject volgen. In dit artikel praten we je bij over de veranderingen en over onze plannen voor een nieuwe lesmethode.

Nieuwe kwalificatie-eisen voor studenten

Vanaf studiejaar 2026-2027 vervallen de huidige kwalificatie-eisen burgerschap en komen er twintig nieuwe eisen. Deze eisen zijn overgenomen uit het adviesrapport van de expertcommissie burgerschap, dat in de zomer van 2023 uitkwam. Belangrijke uitgangspunten bij deze eisen zijn dat ze geen opvattingen of gedrag voorschrijven en dat opleidingen en docenten zelf kunnen kiezen op welke manier ze invulling geven aan de kwalificatie-eisen.

De nieuwe eisen zijn ingedeeld in vier thema’s, waarbij telkens spanningen naar voren komen:

  1. Verschil en gelijkwaardigheid
    Dit thema gaat over de spanningen tussen enerzijds gelijkheid en anderzijds over de ruimte voor verschillende opvattingen, behoeften en belangen.
  2. Individu en groep
    Dit thema gaat over de spanningen tussen individuele en collectieve belangen.
  3. Maatschappijvisies en maatschappelijke vraagstukken
    Dit thema gaat over de verschillende visies op de inrichting van de samenleving en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
  4. Macht en besluitvorming
    Dit thema gaat over de manieren waarop machtsverhoudingen en belangen een rol spelen bij (mede)zeggenschap en besluitvorming in de samenleving.

Bij elk thema zijn vijf eisen opgesteld die gaan over de volgende elementen:

  • Kennis: hogere-ordekennis met betrekking tot regels, ontwikkelingen en perspectieven. (2x)
  • Veranderbaarheid: inzicht in veranderingen in de samenleving.
  • Ervaringen: eigen ervaringen met het thema en hoe dit samenhangt met de samenleving.
  • Standpunt en verkenning handelingsmogelijkheden: verkenning van eigen standpunten en handelingsmogelijkheden.

Benieuwd naar de twintig eisen? In het adviesrapport ‘Burgerschapsonderwijs in een veranderende samenleving’ zijn alle twintig eisen terug te vinden. Inmiddels heeft het Expertisecentrum Nederland ook een voorstel gedaan voor een herformulering van de kwalificatie-eisen die past bij een B1/B2-taalniveau.

Wereldburgerschap

Pedagogische opdracht voor scholen: de school als minisamenleving

Naast de nieuwe kwalificatie-eisen waaraan studenten moeten voldoen, komt er een wettelijk pedagogische opdracht voor scholen. Deze opdracht houdt in dat scholen een visie moeten ontwikkelen op hoe ze als school de democratische waarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en zeggenschap voorleven en stimuleren. Hoe scholen hier via hun curriculum en klassen- en schoolklimaat invulling aan geven, mogen ze zelf bepalen.

Examenverplichting

Iedere mbo-student moet vanaf studiejaar 2026-2027 examen doen in burgerschapsonderwijs. Studenten moeten daarbij kunnen aantonen dat ze aan alle twintig kwalificatie-eisen hebben voldaan. Hoe deze examenverplichting op school invulling krijgt, mogen scholen zelf bepalen. Zo kunnen scholen studenten bijvoorbeeld een portfolio laten aanleggen met praktische opdrachten, reflecties en kennistoetsen.

Aanvullend opleidingstraject burgerschap

Ook worden er aanvullende eisen gesteld aan docenten burgerschap. Op dit moment mag elke docent lesgeven in burgerschap. Vanaf studiejaar 2026-2027 moeten docenten die een lerarenopleiding hebben gevolgd waarin burgerschap niet expliciet aan bod is gekomen een aanvullend opleidingstraject volgen. Deze module moet volgens de minister bestaan uit vakdidactiek en vakinhoud. Over de verdere invulling van zo’n module worden nog gesprekken gevoerd met het werkveld.

Burgerschapsredacteuren overleggen

Een nieuwe mbo-methode burgerschap

Om ervoor te zorgen dat docenten en studenten vanaf studiejaar 2026-2027 met een methode kunnen werken die aansluit op de nieuwe eisen en die studenten helpt om aan hun examenverplichting te voldoen, ontwikkelen we momenteel een nieuwe burgerschapsmethode voor het mbo. De afgelopen tijd werkten we nieuwe lesideeën uit en voerden we gesprekken met docenten en studenten over hun wensen en behoeften. Want een nieuwe methode ontwikkelen, dat doen we bij Uitgeverij Deviant samen.

Blijf je graag op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom onze nieuwe burgerschapsmethode? Schrijf je dan via onderstaande knop in voor de nieuwsbrief. Heb je vragen over de nieuwe eisen, onze nieuwe burgerschapsmethode of wil je graag meedenken over het nieuwe lesmateriaal? Stuur dan een mailtje naar [email protected].